مهم ترین شهرهای ترکیه کدامند؟

یک شهر بزرگ که اغلب تحت عنوان یک کلان شهر شناخته می شود، یک مرکز اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مهم در کشور یا منطقه و یک قطب ضروری برای پیوستگی منطقه ای یا جهانی، تجارت و ارتباطات است.

ترکیه در مجموع از 30 شهر بزرگ و کلان شهر تشکیل شده است که همه آنها در ادامه آمده اند.

1. آدانا – آدانا بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ آدانا)

آدانا در منطقه مدیترانه و در جنوب شرقی ترکیه قرار دارد. این کلان شهر با مساحت 14.000 کیلومتر مربعی خود بر روی رودخانه های سیهون و جیهون واقع شده است. این شهر با جمعیت 2.2 میلیون نفر، ششمین شهر بزرگ ترکیه می باشد.

این شهر در کوه پایه های توروس واقع شده است و قلب فیزیکی و فرهنگی چوکوروا می باشد. آدانا در مجموع 160 کیلومتر خط ساحلی در جنوب دریای مدیترانه دارد و وجود آب و هوای مدیترانه ای در این مکان بدیهی است.

آدانا یکی از اولین مناطق صنعتی ترکیه بوده است. فراوانی و غنای محصولات و قابلیت دسترسی راحت، زمینه صنعتی شدن را به منابع خام در چوکوروا، که یکی از مهم ترین دشت های جهان است، رسانده بود. از نیمه دوم قرن نوزدهم تولید پنبه در خاک غنی آدانا به سرعت شروع به گسترش کرد. در نتیجه، صنایع پنبه پاک کنی و نساجی که از اولین ها در ترکیه بود، بنا نهاده شد.

آدانا به دلیل دشت های سرسبز و جاده های بازرگانی که از میان رودخانه ها و آب بندهای قدرتمندش می گذرد، همیشه یک مقصد گردشگری معروف بوده است. با این حال، بر اساس استراتژی توسعه منطقه ای ملی که توسط وزارت توسعه ترکیه بسط داده شده است، تنها چوکوروا به عنوان یک منطقه با پتانسیل کلان شهر شدن در آینده، پس از استانبول، آنکارا و ازمیر در ترکیه شناسایی شده است.

2. آنکارا – آنکارا بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ آنکارا)

آنکارا که قبلا با نام آنگورا شناخته می شد، پایتخت ترکیه است و در شمال غربی این کشور قرار دارد. این شهر در حدود 200 کیلومتری جنوب دریای سیاه و در نزدیکی رودخانه های هاتیپ، سو و چوبک قرار دارد. آنکارا در سال 2020 دارای 5.663 میلیون نفر جمعیت بوده است.

آنکارا، پایتخت ترکیه، دومین قطب بزرگ و مهم اقتصادی این کشور در مقیاس ملی و جهانی است. اقتصاد ثابت و پایدار آنکارا مزیت خود را از موقعیت جغرافیایی، زیرساخت‌های مدرن و جمعیت رو به رشد جوان با نیروی کار بسیار ماهر بدست آورده است.

علاوه بر این، مجاورت با بازارها در اتحادیه اروپا، خاورمیانه، شمال آفریقا، آسیا و روسیه نیروی محرکه ای برای سرمایه خارجی و شرکت های سرمایه گذاری چند ملیتی است. گذشته از این، آنکارا به عنوان مکانی برای دست کم 2300 تجارت از این قبیل انتخاب شده است.

در تاریخ ترکیه، آنکارا در دوران بیزانس مورد حمله و یورش هم ایرانیان و هم اعراب قرار گرفته است. ترک ها در سال 1073 آنکارا را تصرف کردند و پس از آن صلیبیون ریموند چهارم تولوز در سال 1101 آنها را بیرون راندند. با همه این ها علیرغم تلاش بیزانسی ها، این شهر همچنان به عنوان منشأ مرزی نزاع بین سلجوقیان و مخالفان ارباب ترک آنها باقی ماند.

پس از فتح سلجوقیان در سال 1143، حاکمان سلسله سلجوقیان برای تسلط بر شهر همچنان به جنگیدن ادامه دادند. تأسیس امپراتوری سلجوقیان باعث سقوط آنکارا شد. سلطان دوم سلسله عثمانی، اورهان (اورخان) در سال 1354 کنترل شهر را به دست گرفت و این شهر در سال 1360 بخشی از سرزمین عثمانی شد.

تیمور با حمله خود به آناتولی، آنکارا (تامرلان) را محاصره کرد. پس از بازپس گیری توسط امپراتوری عثمانی در سال 1403، این شهر به دلیل داشتن مسیر کاروانی به شرق به عنوان یک قطب تجاری و شهری اهمیت جدیدی پیدا کرد.

3. آنتالیا – آنتالیا بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ آنکارا)

آنتالیا با بیش از یک میلیون نفر جمعیت، واقع در سواحل جنوب غربی آناتولی و هم مرز با کوه های توروس می باشد و بزرگترین شهر ترکیه در سواحل مدیترانه خارج از منطقه دریای اژه است. جمعیت آنتالیا در سال 2020 بالغ بر 1.254.000 نفر بوده است. آنتالیا از نظر جمعیت و درآمد ملی در رتبه هشتم قرار دارد.

آنتالیا اولین کلان شهر گردشگری ترکیه است. اقتصاد این شهر بر پایه گردشگری است. برآورد شده است که سالانه 9 تا 10 میلیون گردشگر از آنتالیا بازدید می کنند که این رقم 35 درصد از کل بازدیدکنندگان ترکیه را تشکیل می دهد.

آنتالیا ستون فقرات صنعت گردشگری در ترکیه محسوب می شود. آنتالیا در تمام طول سال پذیرای گردشگران است و تعداد رو به رشدی از هتل ها در تمام طول سال باز هستند. گوناگونی سریع صنعت گردشگری این شهر به گرایش به شکار، ورزش های زمستانی، پیاده روی، سلامت و گروه های همایش کمک شایانی می کند. در عین حال، تخصص در زیر مجموعه های گردشگری نیز در حال رشد است.

آنتالیا از قرن دوم پیش از میلاد زمانی که آتالوس دوم شاهزاده پرگامون، آن را تأسیس کرد به طور مداوم محل سکونت بشر بوده است. رومی ها، بیزانسی ها و سلجوقیان همگی قبل از عثمانی ها کنترل و اداره شهر را در دست داشتند. مناره با شکوه کنگره دار مسجد مناره ییولی، که در قرن سیزدهم توسط پادشاه سلجوقی علاءالدین کیقباد اول احداث شده، نماد شهر آنتالیا است.

مدرسه کاراتای در کاله ایچی برترین مجسمه های سنگی دوران سلجوقی را نشان می دهد. دو مسجد عثمانی مهم این شهر، مسجد مراد پاشا و مسجد تکِلی محمد پاشا هستند. مسجد اسکله مربوط به اواخر قرن نوزده بر پایه چهار ستون بر فراز یک چشمه طبیعی در نزدیکی بندر ساخته شده است.

هیدیرلیک کولسی (برج هیدیرلیک) احتمالاً به عنوان فانوس دریایی در قرن دوم ساخته شده است. مسجد مناره کِسیک که اکنون به کلیسا تبدیل شده توسط رومی ها، بیزانسی ها، سلجوقی ها و عثمانی ها مرمت شده است. در سال 130 پس از میلاد، یک دروازه سه طاقی با تزئینات درخشان در داخل محوطه دفاعی شهر به منظور گرامیداشت بازدید امپراتور هادریان ساخته شد.

4. آیدین – آیدین بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ آیدین)

آیدین استانی در جنوب ترکیه واقع در منطقه دریای اژه می باشد. جمعیت آیدین در سال 2021، 186.750 نفر بوده است. آیدین به دلیل داشتن پنبه و غلات معروف شده و دارای درختان زیتون می باشد و بسیاری از شرکت های کوچک در آن، روغن زیتون را به کشورهای خارجی صادر می کنند.

آیدین در دهه های اخیر اقتصاد متنوع تری را بر پایه خدمات ایجاد کرده و از نقش اصلی خود به عنوان یک مرکز کشاورزی فاصله گرفته است. در سال 1992، دانشگاه عدنان مندرس، به نام آیدین پسر مورد علاقه اِفلر (Efeler) و عدنان مندرس نخست وزیر سابق ترکیه افتتاح شد.

شهر با فاصله یک ساعت از ساحل قرار دارد که سرعت رشد اقتصادی آن را تعیین می کند. ساکنان آیدین دارای خانه های تعطیلات شخصی هستند و در بخش جاذبه های گردشگری کوش آداسی، گوزل جاملی و دیدیم سرمایه گذاری می کنند. سابقه استان آیدین در تولید انواع محصولات کشاورزی، به ویژه انجیر، همچنان معرف این شهر است. تجارت بیشتر محصولات کشاورزی توسط آیدین کنترل و مدیریت می شوند.

تراکیان های باستان آیدین را که قبلاً به نام ترالِس (Tralles) شناخته می شد، ساختند. این شهر توسط اسپارتان ها، فریگیان ها، ایونیان ها، لیدیان ها، ایرانی ها و رومیان باستان در منطقه ای زلزله خیز ساخته و بازسازی شد.

ترکان سلجوقی در سال 1186 کنترل این منطقه را به دست آوردند و توسط آیدینید آناتولیان بیلیک ادامه یافت. این شهر به نام آیدین گوزلحصار شناخته شده بود و امپراتوری عثمانی آن را در سال 1426 فتح کرد.

5. بالیکسیر – بالیکسیر بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ بالیکسیر)

بالیکسیر شهری در منطقه مرمره ترکیه با جمعیت 1.229 میلیون نفر در سال (2019) است. این شهر پایتخت کراسی از سال 1341 تا 1922 بوده است.

کشاورزی و صنعت اقتصاد شهر را تامین می کنند. بالیکسیر به دلیل داشتن مزارع لبنی فراوان در خارج از شهر برای صنعت کشاورزی مهم است. این شهر همچنین یک قطب کشاورزی است. کشت و زرع تنباکو و لوبیا که توسط مزرعه های گندم، آفتابگردان و چغندرقند احاطه شده است. محصولاتی مانند خربزه و انگور از قدیم وجود داشته اند، بالیکسیر دارای دوازدهمین اقتصاد بزرگ ترکیه است. یکی از ببرهای آناتولی (یکی از شهرهای با رونق سریع اقتصادی آناتولی) می باشد. از دیگر صادرات قابل توجه، محصولات زیتون است. این شهر همچنین برای کاوش در حومه زیبای اطراف آن یک مکان محبوب است.

بالیکسیر بعد از اینکه قلعه توسط ترکمن های مهاجر خاورمیانه خراب شد، نامگذاری شده است. آنها بالیکسیر را در سال 1345 اضافه کردند. زلزله سال 1898 بسیاری از ساختمان ها را ویران کرد و تنها 51 ساختمان ها از زلزله 1898 جان سالم به در بردند. این شهر در 30 ژوئن 1920 توسط یونانی‌ها فتح شد، اما در 6 سپتامبر 1922 توسط ترک‌ها بازپس گرفته شد. پایگاه‌های جنگی یونانی آناتولی غربی در طول جنگ استقلال طلبی ترکیه در بالیکسیر استقرار داشتند.

6. بورسا – بورسا بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ بورسا)

بورسا مرکز اداری استان بورسا در شمال ترکیه می باشد. بورسا یک مرکز صنعتی است و چهارمین شهر پرجمعیت در ترکیه و دومین شهر پرجمعیت در منطقه مرمره می باشد. به عنوان مثال، بورسا مقر اصلی اکثر محصولات خودروسازی ترکیه است. بورسا در سال 2020 دارای 1,986,000 نفر جمعیت بوده است.

خودروسازان ترکیه در بورسا بزرگترین قطب خودروسازی ترکیه، مستقر هستند. خودروسازانی از قبیل فیات، رنو و کارسان مدت‌هاست که کارخانه‌های خودروسازی در بورسا داشته‌اند و تامین‌کنندگان قطعات بوش، ماکو، والئو، جانسون کنترل و دلفی نیز در این شهر حضور دارند. لباس و تغذیه نیز در این شهر بسیار حیاتی است. کوکاکولا، پپسی کولا و سایر برندها در مناطق صنعتی و بازارهای مواد غذایی شهر به فروش می رسند. بورسا مرکز اصلی صنعت خودروسازی است، اما محصولات لبنی و غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی را نیز تولید می کند.

در طول دوران بیزانس و عثمانی، زمانی که جاده ابریشم در اوج خود بود، ادعای اصلی بورسا برای مشهور شدن، ابریشم بود. مرکز نساجی و بازرگانی بورسا همچنین بزرگترین شاخه تولید منسوجات شهر است. بورسا همچنین به دلیل زمین های حاصلخیز و کشاورزی خود شناخته شده است. با این حال توسعه یافتگی زیاد، کشاورزی منطقه را محدود کرده است.

بورسا یک مکان محبوب برای تعطیلات است. کوه اولوداغ یکی از معروف ترین پیست های اسکی ترکیه را در خود جای داده است. تصور می شود که حمام درمانی از زمان رومیان رایج بوده است. پردیس دانشگاه اولوداغ همچنین دارای یک کلینیک توانبخشی مبتنی بر آب گرم درمانی است.

بورسا ابتدا در سال 1326 به اولین پایتخت اصلی امپراتوری عثمانی تبدیل شد و سپس فاجعه قرن سیزدهم شهرنشینی را تسریع کرد. در سال 1363 آدریانوپل (ادیرنِه) به پایتخت عثمانی در تراکیه شرقی تبدیل شد، اگرچه بورسا به عنوان یک قطب معنوی و اقتصادی باقی ماند. سلطان بایزید اول مجموعه بایزید کولیه سی (مجموعه الهیات بایزید اول) را بین سال‌های 1390 تا 1395 و مسجد اولو جامی را بین سال‌های 1396 تا 1400 در بورسا احداث نمود.

در سراسر دوران عثمانی، بورسا منبع اصلی ابریشم سلطنتی بود. این شهر تا قرن هفدهم تنها منبع تهیه ابریشم برای کاخ‌های عثمانی بود که آن را از ایران و چین وارد می‌کردند. از طرفی تاجران ارمنی نیز در مرکز تجاری شلوغ منطقه از نظر مالی رونق گرفتند.

بورسا در سال 1923، سال تاسیس جمهوری ترکیه، به یک قطب صنعتی تبدیل شد. بورسا به سرعت رشد کرد و به چهارمین شهر بزرگ ترکیه تبدیل شد.

7. دنیزلی – دنیزلی بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ دنیزلی)

دنیزلی یک شهر صنعتی در جنوب غربی ترکیه است. این شهر در انتهای شرقی دره آبرفتی ایجاد شده توسط رودخانه بویوک مندرس قرار دارد، جایی که ارتفاع دشت به حدود 350 متر (1148 فوت) می رسد. دنیزلی در منطقه دریای اژه ترکیه واقع شده است. جمعیت دنیزلی در سال 2020 برابر با 644.782 نفر بوده است.

دنیزلی یکی از ثروتمندترین مناطق ترکیه از نظر ذخایر مرمر و سنگ تراورتن است. دنیزلی دارای ظرفیت 600.000 مترمکعب جهت تولید سنگ مرمر است. دنیزلی 315 میلیون دلار کالای مرمر در سال 2014 صادر کرده است. به دلیل آب و هوا و زمین مناسب، برای کشت انگور و عمل آوردن آن به منظور شراب سازی نیز ایده آل است.

این شهر در صنایع مختلف دیگر از جمله سیم و کابل مسی، بافندگی، نساجی و پوشاک، تهیه چرم، گلخانه و کشاورزی ارگانیک، تراورتن و مرمر، انگورسازی و شراب‌سازی، گردشگری به دلایل مذهبی و فرهنگی، و گردشگری به منظور سلامتی و اسپا آب گرم، شهرت فراوانی دارد..

دنیزلی یک شهر مهم یونانی و رومی به نام آتودا بود که در شهرهای بیزانس (هیراپولیس و لائودیکیه روی لیکوس) رشد کرد. ترک ها آن را گرفتند و در زمان سلجوقیان لائودیکیه ها به این شهر منتقل شدند.

ابن بطوطه از شهر بازدید کرد و برای «باغ‌های باشکوه، نهرهای دائمی و چشمه‌های جاری و همچنین هفت مسجد آن برای نماز جمعه » اهمیت قائل شد. اکثر ساکنان آن زنان یونانی هستند، زیرا بسیاری از یونانیان مسلمان هستند و جزیه و سایر مالیات ها را به سلطان می پردازند.

اِولیا چله‌بی، کاشف ترکیه ای در قرن هفدهم می‌گوید: «این شهر توسط ترک‌ ها، دنیزلی نامیده می‌شود (که به معنی منابع آبی متعدد مانند دریا در زبان ترکی است)، زیرا رودخانه‌ها و دریاچه‌های مختلفی در اطراف آن وجود دارد.

8. دیار بَکر (Diyarbakir) – دیاربکر بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ دیاربکر)

Diyarbakir (دیاربَکر) که گاهی اوقات Diyarbekir (دیار بِکر) نیز نوشته می شود، شهری در جنوب شرقی ترکیه است که قبلا به نام آمِدا شناخته می شد و در سمت راست رود دجله قرار دارد. این نام از اصطلاح عربی به معنای «سرزمین (دیار) اقوام بَکر» گرفته شده است، قبیله ای عرب تبار که در قرن هفتم پس از میلاد شهر را به تصرف خود درآوردند. در شکل معاصر -باکیر (ترکی به معنای مس) اعتقاد بر این است که به فراوانی مس در این منطقه مرتبط است. جمعیت آن در سال 2020 بالغ بر 1.783 میلیون نفر بوده است.

در دیاربکر گندم و کنجد می کاشتند. آنها غلات را در شاخه های درخت نی و شیرین بیان می اندوختند که با این فناوری می توانستند غلات را تا بیش از ده سال حفظ کنند. دیاربکر در اوایل قرن بیستم بادام و زردآلو به اروپا صادر می کرد. دیاربکر بزهای آنگورا را نیز پرورش می داد و پشم و موهر به دست آمده از آنها را به فروش می رساند. تاجران مصر، استانبول و سوریه برای خرید بز و بره به این شهر می آمدند. عسل نیز تولید می‌شد، اما بیشتر به صورت محلی مصرف می‌شد. این منطقه شاهد پرورش کرم ابریشم نیز بوده است.

قبل از جنگ جهانی اول، دیاربکر دارای شش معدن مس بود. سه مورد از آنها فعالیت داشتند که دو مورد متعلق به شهروندان ترکیه و یک مورد متعلق به دولت ترکیه بود. تنوریت رایج ترین کانی استخراج مس بود. فلزاتی مانند آهن، سنگ گچ و کوارتز برای مصارف محلی ساخته می شدند. این شهر دارای دو فرودگاه و یک ایستگاه راه آهن است. راه آهن الازیغ – دیاربکر در سال 1935 افتتاح شد.

بشر از عصر حجر در دیاربکر ساکن بوده است. میتانی، پادشاهی هوریان بود که تمدن برجسته ای را در دیاربکر ایجاد کرد. این سرزمین توسط آرامیان، آشوریان، اورارتوها، ارمنیان، ایرانیان هخامنشی، مادها، سلوکیان و اشکانیان اداره شده است.

جمهوری روم در سال 66 قبل از میلاد به شهر نام “آمِدا” را لقب داد. شاپور دوم ایرانی در سال 359 به مدت 73 روز آمدا را محاصره کرد. طبق گفته هیروکلس سینکدموس، دیاربکر به نام آمدا شناخته می شد که مقر قلمرو اسقف نشینی بود.

آمدا دارای آمفی تئاتر، ترما (حمام های عمومی)، انبارهای کالا، بنای یادبود تترا پیلون و قنات های رومی بود. بنا به گفته مورخ رومی آمیانوس مارسلینوس، امپراتوری ساسانی تحت فرمانروایی شاپور دوم طی سال های (309–379) با موفقیت آمدا را محاصره کرد. پناهندگان نیصیبیس بعدها به آمیدا (نصیبین) افزوده شدند.

9. ارزروم – ارزروم بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ ارزروم)

ارزروم شهری است در استان ارزروم ترکیه و در شرق آناتولی قرار دارد. این شهر بزرگترین شهر استان ارزروم و مرکز آن می باشد. در ارتفاع 1900 متری از سطح دریا واقع شده و جمعیت ارزروم در سال 2020 به 431.000 نفر رسیده بود.

فعالیت های اقتصادی و رونق شهر توسط دانشگاه آتاتورک تقویت شده و به اوج رسیده است. این دانشگاه در سال 1950 شروع به کار کرد و در حال حاضر حدود 45.000 دانشجو دارد. گردشگری نیز برای این استان مهم است و به لطف کوه پالاندوکن، این شهر یک مقصد محبوب برای ورزش های زمستانی در ترکیه می باشد. ارزروم به دلیل تولید اقلام سنگی اولتو در مقیاس کوچک نیز معروف شده است. در حال حاضر ارزروم پایانه خط لوله باکو – تفلیس – ارزروم (BTE) می باشد.

در دوران اورارتویی، دیاوهی بدون شک بر محدوده ارزروم و اطراف آن حکومت می کرد. ارزروم در ارمنستان کارین نام گرفت. در طول سلسله‌های آرتاکسید و ارساکیان، کارین مرکز استان بردزر هایک (ارمنستان علیا) بود.

پس از تقسیم ارمنستان بین امپراتوری روم شرقی و ایران ساسانی در سال 387 پس از میلاد، این شهر قدرتمند شد و به نام امپراتور تئودوسیوس اول، تئودوسیوپلیس نام گرفت. تئودوسیوپلیس سنگر نظامی اصلی امپراتوری در مرز شرقی امپراتوری بود و در جنگ‌های بیزانس و ایران مورد نبرد قرار گرفت. هم آناستازیوس اول و هم جاستینیان اول، شهر را بازسازی و مستحکم کردند.

10. اسکی شهیر – اسکی شهیر بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ اسکی شهیر)

اسکی شهیر مرکز استان اسکی شهیر در شمال ترکیه است. در دوران بیزانس به نام دُری لائوم (Dorylaeum) شناخته می شد و جمعیت آن در ( سال2020) 783.669 نفر بوده است.

برخی از اقلام تولید شده در اسکی شهیر عبارتند از: لوکوموتیوهای ریلی، وسایل نقلیه مسافربری و تجاری، موتورهای جت جنگنده، ماشین آلات کشاورزی، منسوجات، آجر، سیمان، مواد شیمیایی، مرشاوم و شکر تصفیه شده می باشد.

اِتی (Eti)، یکی از شرکت های اصلی تولید کننده مواد غذایی ترکیه، در اسکی شهیر واقع شده است. آرچلیک، یک تولید کننده برجسته ترکیه ای لوازم خانگی و لوازم الکترونیکی مصرفی است که، یک واحد تولیدی در اسکی شهیر راه اندازی نموده است.

اسکی شهیر اولین گام خط آهن سریع السیر ترکیه از آنکارا بود. این سرویس به دلیل فراهم آوردن زمان کوتاه تر سفر، باعث افزایش مسافرت و تجارت بین اسکی شهیر و آنکارا شد. GKN، یک ‌تولید کننده برجسته جهانی خودرو در سیستم‌های پیشرانه برای خودروهای سواری و تجاری، کارخانه‌ای را در اسکی‌شهیر راه اندازی نموده است.

اسکی شهیر در ترکی به “شهر قدیمی” ترجمه می شود. فریگی ها حداقل 1000 سال قبل از میلاد این شهر را تأسیس کردند. هرچند تصور می شود که قدمت آن بیش از 4000 سال باشد. شهر کنونی تقریباً یک مایل از دُری لائوم، شهر باستانی فریگیا فاصله دارد.

موزه باستان‌شناسی شهر هنوز عتیقه­جات و مجسمه‌های باستانی فریگیایی زیادی دارد. همچنین موزه ای اختصاص داده شده به سنگ مرشاوم وجود دارد که هنوز هم از آن برای تولید لوله های از جنس مرشاوم با کیفیت بالا استفاده می گردد. در قرن چهارم پس از میلاد، این شهر از کاراچاحیصار به حدود ده کیلومتری شمال شرقی شهیرهویوک نقل مکان کرد. بسیاری از جغرافی دانان باستان به این شهر به عنوان یکی از زیباترین شهرهای آناتولی می نگریستند.

 11. غازیان تپه – غازیان تپه بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ غازیان تپه)

غازیان تپه مرکز استان غازیان تپه، در نزدیکی حلب سوریه و در غربی ترین بخش از جنوب شرقی منطقه آناتولی ترکیه قرار دارد. به احتمال زیاد در نزدیکی زئوگما باستانی و در موقعیت مکانی آنتیوکیا و توروم باستانی قرار گرفته است. این شهر به سه ناحیه شهری تقسیم می شود: اوگوزلی، شاهین بی و شهید کمال (Sehitkamil). این شهر ششمین شهر پرجمعیت ترکیه است. جمعیت آن در سال (2020) 1,704,000 نفر بوده است.

غازیان تپه هم در صادرات و هم در واردات، منطقه صنعتی سازمان یافته و پیشرو در ترکیه است. این شهر همچنین قطب صنعت تولید صابون  نیزیپ (Nizip) بر پایه روغن زیتون سبز است. معروف ترین بازارهای سرپوشیده در غازیان تپه، زینچرلی، حسین پاشا و کِمیکلی بودند.

گردشگری در غازیان تپه در حال رونق گرفتن است. ساخت و ساز اطراف تشکیلات قلعه، صحن و کارگاه های مس مجاور آن را تقویت کرده است. رستوران ها و جاذبه های گردشگری جدید در اطراف در حال افتتاح شدن می باشند. گردشگران هنوز در غازیان تپه در مقایسه با سایر نقاط ترکیه به ندرت دیده می شوند، اما استقبال گرمی از آنها می شود. بسیاری از دانشجویان ESL تمایل دارند که راهنمای تور باشند.

غازیان تپه در صنعت فرش ماشینی در جهان پیشرو است. در سال 2006، به ارزش 700 میلیون دلار فرش ماشینی صادر کرد. حدود 100 کارخانه فرش در منطقه صنعتی سازمان یافته غازیان تپه فعالیت می کنند.

غازیان تپه توسط باغ های بزرگ زیتون، تاکستان ها و مزارع پسته احاطه شده است. در سال 2007، غازیان تپه 60.000 تن متریک (59.000 تن بلند؛ 66.000 تن کوتاه) پسته تولید کرد که به آن آنتپ فیستیگی (Antep fistigi ) می گویند که در ترکی به معنی “آجیل آنتپ” است.

اعتقاد بر این است که شهر هلنیستی آنتیوکیا و توروم در غازیان تپه بوده است. در قرن ششم، بیزانس ها قلعه غازیان تپه و ارگ راواندا که هر دو در مرکز شهر هستند را، بازسازی کردند.

گرچه غازیان تپه تنها از سال‌های 1155 تا 1157 و 1206 تا 1206 تحت حاکمیت پادشاهی ارمنی کیلیکیه بود، اما برای اکثریت دو هزاره گذشته، شهر غازیان ‌تپه به طور قابل ملاحظه ای محل سکونت جوامع ارمنی بوده است.

امپراتوری عثمانی غازیان تپه را در سال 1516 فتح کرد. عینتاب در عصر عثمانی یک سانجاک (نام منطقه ای تاریخی در شبه جزیره بالکان) بود که ابتدا در ایالت دولکادیر (1516-1818) و پس از آن در ولایت حلب (1908-1918) به پایگاه تبدیل شد. آن همچنین در ولایت حلب (1818–1908) کازا (Kaza) بود.

12. هاتای – هاتای تپه بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ هاتای)

استان هاتای در جنوبی ترین استان ترکیه که تقریباً به طور کامل در خارج از آناتولی قرار دارد  و در امتداد ساحل شرقی دریای لوانتین ( دریای شام) واقع شده است. این استان از جنوب و شرق با سوریه و از شمال با استان های آدانا و عثمانیه ترکیه هم مرز است و بخشی از چوکوروا، دشتی وسیع حاصلخیز در منطقه فرهنگی کیلیکیا می باشد که آنتاکیا مقر اداری آن است. جمعیت آن در سال (2019) 1,628,894 نفر بوده است.

هاتای یک مرکز لجستیکی و  قطب اقتصادی جاده ابریشم برای دریای مدیترانه است. بیشتر اقتصاد آن بر تجارت و کشاورزی متمرکز است. هدف آن ایجاد تونل کوهستانی هاسا دورتیول آمانوس (Hassa-Dortyol Amanos) و نه هزار هکتار از پروژه های صنعتی سازماندهی شده هاسا، برای حمایت از مرکز لجستیکی بود. صنعت فولاد منطقه در 30 سال گذشته رشد یافته و تولید صفحه تخت کارخانه آهن و فولاد اسکندرونی اهمیت آن را در این منطقه افزایش داده است.

هاتای به سرعت در حال توسعه گردشگریِ فرهنگی، مذهبی و آشپزی است. زیرساخت های فرهنگی و گردشگری به طور قابل توجهی به ساختار اجتماعی-اقتصادی کمک می کند. گوناگونی محصول، برداشت زود هنگام، کشاورزی چند محصولی، و بندر اسکندرون همگی به اهمیت این شهر می افزاید که این به دلیل زمین های کشاورزی، ساختار خاک و آب و هوای هاتای است. 42.395 مزرعه کشاورزی این شهر تقریباً همه نوع محصول را تولید می کند و شامل پرورش دام نیز می باشد.

61.62 درصد از جمعیت شاغل (518.808) در سال 2000 به کشاورزی، 30.2 درصد به خدمات و 8.15 درصد به تولید اشتغال داشتند. نیروی کار صنعت خدمات به شدت به تجارت عمده فروشی و خرده فروشی (22.17٪) وابسته است.

در هاتای، جایی که رشد جمعیت به مدت سه دهه ادامه داشت، کشاورزی از سال 1940 تا 1970، صنعت از سال 1970 تا 2000 و خدمات از سال 2000 تا 2010 رونق گرفت. از مکان‌های باستان‌شناسی معروف در این استان می توان به آلاله، طینات، جودیده و انطاکیه اشاره نمود.

هاتای برای اولین بار در حدود 3000 سال قبل از میلاد محل سکونت بشر شد و پس از آن توسط امپراتوری اکد و سپس پادشاهی آموریان یام­هاد اداره شد. بعداً بخشی از پادشاهی میتانی شد و این منطقه توسط یک سری از هیتی ها و نئو هیتی ها که نام خود را به استان هاتای فعلی اختصاص دادند، اداره می شد.

13. استانبول – استانبول بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ استانبول)

استانبول مهم ترین کلان شهر ترکیه و مرکز اقتصادی، فرهنگی و تاریخی این کشور است. این شهر بر روی تنگه بسفر قرار دارد که متشکل است از اروپا و آسیا، قاره هایی با بیش از 15 میلیون نفر جمعیت، که 19 درصد از کل جمعیت ترکیه را تشکیل می دهد. استانبول پرجمعیت ترین کلان شهر اروپا و پانزدهمین شهر بزرگ جهان است. جمعیت آن در سال (2020) 15.46 میلیون نفر بوده است.

استانبول با میانگین 5 میلیون گردشگر در سال که از این شهر بزرگ بازدید می کنند، برترین مقصد گردشگری در ترکیه است. این شهر مرکز فرهنگی، تاریخی، اقتصادی و مالی کشور محسوب می شود.

بیزاس ها اولین ساکنان شهر بودند که در حدود 2500 سال قبل از میلاد به این شهر آمدند و در بخش آسیایی ساکن شدند. مستعمره ای به نام بیزانس توسط بیزاس پادشاه مگارا در قرن هفتم قبل از میلاد تأسیس شد. در قرن ششم قبل از میلاد، این شهر تحت کنترل ایران بود. در سال 400 پس از میلاد اسکندر مقدونی آن را فتح کرد و تا قرن دوم قبل از میلاد به همان صورت باقی ماند.

سپتیموس سوِروس، امپراتور روم، استانبول را در سال 193 فتح کرد. امپراتور کنستانتین کبیر آن را به قسطنطنیه تغییر نام داد و آن را به عنوان پایتخت امپراتوری روم در قرن چهارم معین نمود. این آغاز امپراتوری روم شرقی بود که بعدها به عنوان امپراتوری بیزانس شناخته شد.

این شهر مانند روم بر روی هفت تپه ساخته شده است. ثروت جهان باستان طی قرن های چهارم تا ششم زمانی که شهر بیش از 500.000 نفر جمعیت داشت به امپراتوران بیزانس منتقل شد. در سال 532، در زمان جاستینیانوس اول، شورشیان شهر را به یغما بردند و ویران کردند. اما بعدها تعمیر شد و سازه های بیزانسی باشکوهی مانند ایاصوفیه همچنان باقی مانده است.

اعراب طی قرن های هفتم و هشتم و بربرها طی قرن های نهم و دهم به استانبول یوروش بردند، اما طی جنگ صلیبی چهارم بین سالهای 1204 تا 1261 این شهر اشغال و ویران شد و تمام ثروتهای آن را غارت کردند.

سلطان محمد دوم از ترکان عثمانی قسطنطنیه را در سال 1453 تصرف کرد. استانبول به اسلامبول پایتخت عثمانی تغییر نام داد. در طول قرن‌های 15 و 16، سلاطین مساجد و ساختمان‌های عمومی متعددی ساختند و جمعیت شهر به بیش از 500.000 نفر رشد نمود. استانبول در اوایل دهه 1500 یک قطب مهم فرهنگی، سیاسی و تجاری بود.

حکومت عثمانی تا زمانی که متفقین استانبول را در جنگ جهانی اول فتح کردند ادامه داشت. پس از چندین دهه مقاومت به رهبری آتاتورک در برابر ارتش اشغالگر، جمهوری ترکیه در سال 1923 به پایتختی آنکارا تأسیس شد.

14. ازمیر – ازمیر بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ ازمیر)

ازمیر یک کلان شهر در منتهی الیه غربی آناتولی است. بعد از استانبول و آنکارا، ازمیر سومین شهر پرجمعیت ترکیه با جمعیت بالغ بر 4 میلیون و 367 هزار نفر است.

با وجود اینکه اولین تمدن ها در ازمیر بیش از 3000 سال قبل از میلاد وجود داشته اند، اما در حفاری های اخیر آثاری متعلق به تنها 3000 سال قبل از میلاد پیدا شده است. این بررسی‌ها نشان داد که ساکنان اولیه ازمیر خانه‌های خود را در بلندترین ارتفاع تپه ماهور، روی صخره‌هایی با ارتفاع ۳ تا ۵ متر از سطح دریا بنا کرده‌اند.

فرهنگ و هنر تروی اولین روستای عصر برنز، از طریق سفالگری بین سال های (3000-2500 قبل از میلاد) منعکس شده است. در لایه های سکونتگاه عصر برنز میانه، اشیاء سنگی یافت شده که با دوره تروی دوم (2500-2000 قبل از میلاد) شباهت دارند. سومین سطح سکونت، هیتی ها (1800-1050 قبل از میلاد) هستند.

با این حال، با تخریب تروی هفتم و هاتوسا، پایتخت هیتی ها توسط قبایل بالکان در حدود سال 1200 قبل از میلاد، آناتولی مرکزی و غربی وارد دوره تاریک جدیدی به نام عصر آهن شد. طبق نوشته فریگی عصر آهن در آناتولی تا سال 730 قبل از میلاد و آناتولی غربی در حدود سال 650 قبل از میلاد ادامه داشت.

 15. قهرمان مرعش (کاهرامان مرعش)– قهرمان مرعش بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ قهرمان مرعش)

قهرمان مرعش مرکز اداری استان قهرمان مرعش واقع در منطقه مدیترانه ترکیه می باشد که دارای جمعیتی بالغ بر 1.168.163 نفر در سال 2020 بوده است.

قهرمان مرعش در زمان امپراتوری روم و بیزانس، گرمانیجیا (Germanicia) نامیده می شد. بر طبق گزارش روزنامه جمهوریت از سال 2010، قدیمی ترین بقایای گرمانیجیا پیش از این در محله های شهر دولکادیر اوغلاری (Dulkadirogulları) کشف شده است.

اعراب مسلمان گرمانیجیا را در سال 645 از بیزانسی ها گرفتند و به تصرف خود درآوردند و نام شهر را به مَرعش تغییر دادند. مور دیونیسیوس بار صلیبی (متوفی 1171) اسقف مرعش، یک اسقف مهم ارتدکس سریانی بود.

مرعش برای سه قرن متمادی به منطقه مرزی مستحکم اعراب و بیزانس (Thughur) تعلق داشت و به عنوان پایگاهی برای حملات اعراب به آسیای صغیر که تحت سلطه بیزانس بود، استفاده می شد. این شهر چندین بار در طول جنگ های اعراب و بیزانس ویران شد.

پس از آتش بس مودروس، نیروهای بریتانیایی و به دنبال آن نیروهای فرانسوی از 22 فوریه تا 30 اکتبر 1919، مرعش را کنترل کردند. با جنبش ملی ترکیه پس از نبرد مرعش در 13 فوریه 1920 این شهر به تصاحب ترکیه درآمد.

دولت ترکیه در سال 1973 برای گرامیداشت مقاومت در برابر اشغالگری فرانسه پس از جنگ جهانی اول، “کاهرامان” را به نام مرعش اضافه کرد که به معنای “قهرمان” در زبان ترکی می باشد. قتل عام علویان کمونیست در دسامبر 1978 اتفاق افتاد.

 16. قیصریه – قیصریه بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ قیصریه)

قیصریه یک شهر صنعتی بزرگ می باشد که در منطقه آناتولی مرکزی ترکیه قرار دارد و مرکز اداری استان قیصریه است. قیصریه اساساً به پنج ناحیه عمده شهری تقسیم می‌شود، همانطور که در محدوده شهرداری کلان شهر قیصریه تعیین شده است. دو ناحیه کوجاسینان و ملِک غازی مرکزی است و مابقی شامل حاجیلار، اینجِسو و تالاس می باشد. جمعیت شهر تا سال (2020)، 973.506 نفر بوده است.

در دهه‌های 1920 و 1930، قیصریه سرمایه‌گذاری‌های دولتی قابل توجهی را به دست آورد. پس از دوران جمهوری خواهان، منسوجات سامر (Sumer Textile) و طیاره فابریک قیصریه (Kayseri Tayyare Fabrikasi ) یا همان کارخانه هواپیماسازی، با کمک متخصصان آلمانی و روسی در این شهر ساخته شد. بعدها در دهه 1940، اولین هواپیما با برچسب “ساخت ترکیه” تولید شد. این شهر پس از دهه 1950 از کاهش سرمایه گذاری عمومی رنج می برد.

با همه این اوصاف، در همان سال‌ها بود که تجار و بازرگانان قیصریه به عنوان سرمایه‌داران ملی رشد و نمو کردند. سرعت توسعه شهر آنقدر سریع بود که در سال 2004 در کتاب رکوردهای جهانی گینس برای جدیدترین صنایع تولیدی که در یک روز تأسیس شدند و آن 139 کارخانه بود، ثبت شد. قیصریه همچنین به عنوان یکی از موفق ترین مراکز تولید مبلمان ترکیه با بیش از یک میلیارد دلار درآمد صادراتی در سال 2007 شناخته شده است.

در تاریخ باستان، این شهر محل زندگی حاکمان کاپادوکیا بوده و در طول نزدیک به 200 سال حاکمیت ایرانیان هخامنشی، در محل تلاقی جاده های بازرگانی از سینوپ به فرات و جاده سلطنتی ایران که از سارد تا شوش امتداد داشت، قرار داشته است. جاده ای مشابه از افِسوس به شرق در زمان رومیان نیز از این شهر می گذشت.

از دوران پردیکاس که یکی از ژنرال های قدیمی اسکندر بود، این شهر به پایتخت موقت قلمرو ساتراپی تحت رهبری یکی دیگر از ژنرال های ارشد اسکندر امِنس کاردیا، تبدیل شد. سرانجام بعد از جنگ ایپسوس یک شهر سلوکی تحت فرمان آریاراتس سوم کاپادوکیا، پادشاهی کاپادوکیای بزرگ، در حدود 250 سال قبل از میلاد به پایتختی برگزیده شد.

این شهر در سال 17 پس از میلاد به طور رسمی توسط رومیان کنترل می شد. با این حال، قیصریه توسط شاپور اول سلسله ساسانی پس از شکست دادن امپراتور والریان اول در سال 260 پس از میلاد، ویران شد. اعتقاد بر این است که در آن زمان حدود 40.000 نفر در آن شهر زندگی می کردند.

بازار بزرگ در اواخر دهه 1800 ساخته شد، اگرچه کاروانسرای مجاور آن مربوط به سال 1500 است. در دهه 1970، مناطق قدیمی شهر (مملو از خانه-عمارت های باشکوه) در معرض تخریب گسترده قرار گرفت. لیسیوم قیصریه که همان خانه جدید مجلس ملی بزرگ می باشد، در آنکارا مرکز پایگاه جنبش ملی ترکیه ساخته شد. این شهر اکنون به خاطر تاجران فرش خود معروف است.

17. کوجاایلی – کوجاایلی بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ کوجاایلی)

استان کوجاایلی یکی از تنها سه استان ترکیه است که نام مرکز آن هیچ تطابقی با نام خود استان ندارد و به نام قوجااِلی نیز شناخته می شود. این استان تبدیل به منطقه تاریخی سنجاک کوجاایلی در دوره عثمانی شد. دو شهر بزرگ این استان ازمیت و گبزه هستند.

کوجاایلی از غرب با استان استانبول و دریای مرمره، از شمال با دریای سیاه، از شرق با استان ساکاریا، از جنوب با استان بورسا و از جنوب غربی با استان یالووا همجوار است. جمعیت آن در سال ۲۰۱۹، به 1.935.035 نفر رسیده بود.

مشاغل صنعتی در شهر های گبزه، ازمیت و کورفز متمرکز شده اند. 26 درصد از 100 شرکت صنعتی برتر ترکیه در استانبول قرار گرفته اند که کالاهای متنوعی را تولید می کنند. شعبه های تولیدی بی شماری در کوجاایلی وجود دارد، اما بخش شیمیایی مهمترین آنها است که 28 درصد از کل تولید را به خود اختصاص داده است. صنایع فلزی، خودروسازی، سنگ، و صنایع بر پایه خاک همگی در کوجاایلی دارای اهمیت شدند.

کوجاایلی نه تنها محل استقرار شرکت‌های صنعتی داخلی، بلکه از لحاظ اقتصادی پایگاه شرکت های صنعتی خارجی مهم نیز می باشد. از سوی دیگر، صنعت کوجاایلی تقریباً 10٪ از کل انرژی مورد استفاده در کشور را مصرف می کند.

کوجاایلی همچنین طی ده سال گذشته از نظر سرانه درآمد ملی سالانه ترکیه در رتبه اول قرار داشت. کوجاایلی یک شهر صنعتی است، منطقه ای که بخش صنعتی آن حدود 70 درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد.

کوجاایلی قبلاً بخشی از پادشاهی بیتینیا (قرن سوم پیش از میلاد) بود و در سال 183 قبل از میلاد هانیبال، فرمانده کارتاژی در آنجا (نزدیک گبزه امروزی) به خاک سپرده شده است.

ترکان عثمانی در قرن چهاردهم به فتح این منطقه پرداختند و آن را از امپراتوری بیزانس گرفتند. شهر ازمیت بازار فروش اصلی استان برای محصولات کشاورزی (عمدتاً چغندر قند و تنباکو)، محصولات جنگلی و صنعتی (عمدتاً سیمان، کالاهای کاغذی، منسوجات و نفت خام) است. مساحت آن 1.400 مایل مربع (3.626 کیلومتر مربع) می باشد.

18. قونیه – قونیه بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ قونیه)

قونیه شهری بزرگ در جنوب مرکزی ترکیه و در مرز جنوب غربی فلات آناتولی مرکزی می باشد. هفتمین شهر پرجمعیت ترکیه و با جمعیت کلان شهری بالغ بر 2.2 میلیون نفر است.

این شهر یکی ببرهای آناتولی است. پارک های صنعتی زیادی در آن وجود دارد. در سال 2012 صادرات قونیه به 130 کشور رسید. قونیه مقر و مرکز کار بسیاری از شرکت های صنعتی ترکیه از جمله هلدینگ کومباسان است.

در حالی که کشاورزی همچنان مهم است، اقتصاد شهر رشد یافته و به مرکزی برای ساخت قطعات خودرو، ماشین آلات، ابزار آلات کشاورزی، صنعت ریخته گری، رنگ پلاستیک و صنایع شیمیایی، مصالح ساختمانی، صنایع کاغذ و بسته بندی، مواد غذایی فرآوری شده، منسوجات و صنعت چرم تبدیل شده است.

ترک‌های سلجوقی ابتدا در سال 1069 به این منطقه حمله کردند. بعد از پیروزی سلجوقیان در نبرد مانزکرت در سال 1071، آناتولی دچار آشوب شد و راسل دو بایلو، فرمانده مزدور نورمنی در ایکونیوم قونیه شورش کرد.

در نهایت سلجوقیان شهر را در سال 1084 تصرف کردند. این شهر از سال 1097 تا 1243 به عنوان پایتخت سلطنت سلجوقیان روم بود. پس از اینکه نبرد ایکونیوم به طور موقت توسط صلیبیون گادفری بویلون (آگوست 1097) و فردریک بارباروسا (18 مه 1190) متوقف شد، ترک ها دوباره آن را تصرف کردند.

19. ملَطیه – ملطیه بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ ملطیه)

استان ملطیه یکی از استان های ترکیه است و جزئی از رشته کوه قابل توجه توروس است. مساحت آن 12.313 کیلومتر مربع است و در سال 2020 جمعیت آن به 403150 نفر رسیده بود.

کشاورزی، صنعت نساجی و ساخت و ساز بر اقتصاد شهر ملطیه حکمفرما هستند. کشت زردآلو برای امرار معاش در منطقه مرکزی همانند سراسر استان امری ضروری است. ملطیه بزرگترین تولید کننده زردآلو در جهان است.

این شهر دارای دو منطقه صنعتی ساختاریافته است که بخش اصلی آن نساجی است. ملطیه از لحاظ تاریخی به دلیل تولید تریاک معروف بوده است. در سال 1920، انگلیسی ها تریاک ملطیه را به عنوان دارای “بیشترین نسبت مرفین” توصیف کردند.

20. مانیسا – مانیسا بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ مانیسا)

مانیسا که در گذشته مگنزیا نامیده می شد، یک شهر بزرگ در منطقه دریای اژه ترکیه و مرکز اداری استان مانیسا می باشد. جمعیت آن حدود 381.000 نفر در سال 2020 بوده است.

مانیسای مدرن یک مرکز صنعتی و خدماتی پر رونق است که توسط نزدیکی به شهر بندری بین‌المللی و مرکز کلان شهر منطقه‌ای ازمیر و سرزمین سرسبز پشت ساحل آن که از نظر کمیت و تنوع محصولات کشاورزی غنی است، حمایت می شود.

مانیسا و بسیاری از نواحی شهری وابسته به آن در دهه‌های اخیر پایه‌های تولید صنعتی خود را مستحکم کرده‌اند که در ابتدا و به طور مستمر توسط فرآوری کشاورزی قرن اخیر در مقیاس بزرگ و فعالیت‌های مرتبط با آن (تولید آرد و روغن زیتون، منسوجات اساسی، کالاهای چرمی، ابزار آلات و ادوات کشاورزی و ماشین آلات و پنبه پاک کنی) پشتیبانی می‌شد.

تولید مواد غذایی (196 کسب و کار)، مصالح ساختمانی (114)، محصولات فلزی (85)، صنایع نساجی و پوشاک (46)، و پنبه پاک‌کنی (43) از جمله فعالیت‌های پرتلاش و پیشتاز اصلی در مانیسا هستند. صنایعی که بیشترین کارگر را دارند لوازم الکترونیکی/الکتریکی، مواد غذایی و ساخت و ساز هستند.

از آنجایی که سلاطین بزرگ عثمانی، مانیسا را به عنوان زمین تمرین ولیعهد ها انتخاب کردند، نمونه‌های متعددی از معماری عثمانی و سلجوقی در این شهر وجود دارد. مسجد سلطان در قرن شانزدهم برای عایشه سلطان، مادر سلیمان اعظم ساخته شد.

بقایای فیلادلفیا، یکی دیگر از کلیساهای هفت گانه، ممکن است در منطقه آلاشهیر دیده شود. به جز بقایای یک کلیسای جامع بیزانسی، چیز دیگری از شهر قدیمی باقی نمانده است.

خانه های سنتی کولا نمونه های خیره کننده ای از معماری عثمانی هستند. یونت داغی، گوردس، کولا و دِمیرچی به خاطر فرش‌ها و گلیم‌های با ارزش‌شان شهرت دارند. علاوه بر این، چشمه های آب گرم زیادی در سراسر منطقه وجود دارد.

21. ماردین – ماردین بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ ماردین)

ماردین شهری در منطقه جنوب شرقی ترکیه، واقع در استان ماردین می باشد. این شهر به دلیل معماری آرتوکید قدیمی خود شناخته شده و بر روی یک شیب سنگی تند نزدیک به رودخانه دجله واقع شده است. قسمت قدیمی شهر یا شهر قدیم، تحت حفاظت یونسکو می باشد که از احداث ساختمان های جدید به دلیل صدمه زدن به بافت نمای سنتی آن جلوگیری می کند. این شهر در سال 2020 دارای  854.716 نفر جمعیت بوده است.

ماردین دارای خطوط اساسی کشاورزی، صنعتی است که تولیدکنندگانی ممتاز در کنجد هستند. علاوه بر این، اقتصاد آنها طی ده سال گذشته رشد قابل توجهی داشته است.

در اوایل قرن چهارم پس از میلاد ساخته شد، صومعه نیصیبی با 70 راهب در کوه ایزالا (ایزلا) احداث شد. سرانجام، رومیان این شهر را ماریدا (مِریدا) نامیدند که یک اصطلاح در زبان نئو آراماییک (Neo-Aramaic) به معنای «قلعه» است. سلجوقیان ایزالا را در قرن یازدهم تصرف کردند. در نتیجه، بسیاری از سازه‌های قدیمی ماردین در دوره آرتوکیدی ایجاد شدند.

عثمانی ها در دوره امپراتوری عثمانی، در سال 1515 این شهر را فتح کردند، اما ارگ اسماعیل تحت کنترل صفویه باقی ماند. عثمانی ها به ریاست سلیم اول در سال 1516 مجدداً حمله کردند و این ارگ را در سال 1517 تصرف کردند.

این شهر مرکز اداری استان بود و در سال 1923 بعد از رسمیت یافتن جمهوری ترکیه، ماردین نامگذاری شد.

22. مرسین – مرسین بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ مرسین)

مرسین یک شهر و بندر مهم در سواحل مدیترانه جنوبی ترکیه است. این شهر در منطقه کلان شهری آدانا-مرسین، در یک تراکم بین شهری واقع در چوکورووا، که یک منطقه فیزیکی، اقتصادی و فرهنگی و بخشی از لبه غربی است، قرار گرفته است.

مرسین یک مرکز اقتصادی مهم در ترکیه می باشد و بزرگترین بندر این کشور را در خود جای داده است. مرسین “مروارید مدیترانه” در ترکیه میزبان بازی های مدیترانه در سال 2013 بود. مرسین مرکز استان مرسین ترکیه است. جمعیت آن 1.016.000 نفر در سال 2020 بوده است.

مرسین قبلاً یکی از تولیدکنندگان مهم روغن پنبه دانه بود. منطقه کشاورزی اطراف مرسین به دلیل کشت مرکبات و پنبه معروف شده است. موز، زیتون و انواع میوه ها نیز در آن پرورش داده می شوند. فروم مرسین، بزرگترین مرکز خرده فروشی شهر، دارای بیش از 100 فروشگاه است.

بندر مرسین ستون فقرات اقتصادی شهر است. این بندر در حال حاضر توسط پی اس اِی اینترنشنال (PSA International ) اداره می شود که به عنوان یک مرکز بین المللی برای مسافرت با قایق های متعدد مسافرتی به کشورهای اروپایی، فعالیت می کند. منطقه بندری به مساحت 194 هکتار دارای 45 لنگرگاه می باشد و داری ظرفیت 6000 کشتی در سال است.

مرسین امروز یک کلان شهر مدرن با آسمان خراش ها، هتل های عظیم، تئاتر، اپرا و املاک و مستغلات گران قیمت بر روی دریا یا تپه ها می باشد. مرسین طولانی ترین ساحل دریا را در ترکیه و شرق مدیترانه دارد.

مرسین توسط هیتی ها، آشوری ها، اورارتوی ها، ایرانی ها، یونانی ها، ارمنی ها، سلوکی ها و لاگید ها اداره می شده است. بیزانسی ها (قرن 9 تا 12)، پادشاهی کیلیکیه، ممالیک، بیلیک ها در آناتولی و عثمانی ها همگی کیلیکیه را در اوایل قرن هفتم اشغال کردند.

مرسین امروز یک کلان شهر مدرن با آسمان خراش ها، هتل های عظیم، تئاتر، اپرا و املاک و مستغلات گران قیمت بر روی دریا یا تپه ها می باشد. مرسین طولانی ترین ساحل دریا را در ترکیه و شرق مدیترانه دارد.

23. موغلا – موغلا بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ موغلا)

موغلا شهری در جنوب غربی ترکیه، مقر اداری استان منتشه و موغلا است که در امتداد سواحل دریای اژه ترکیه قرار دارد. هسته مرکزی شهر موغلا در 660 متری داخلی، حدود 30 کیلومتری از نزدیکترین ساحل دریا در خلیج گوکووا به سمت جنوب غربی آن واقع شده است. جمعیت این کشور در سال 2020 حدود یک میلیون نفر تخمین زده شده است.

تصویر قبلی آن که به عنوان یک مکان عمدتاً کشاورزی، منزوی و کم جمعیت که توسط کوه های شیب دار احاطه شده بود، در حال از بین رفتن است. در سال‌های اخیر، یک پروژه عظیم مرمتی از گذشته معماری شهر باعث ارتقای گردشگری شده است. علاوه بر آن، این شهر همچنان به عنوان یک قطب کشاورزی منطقه ای باقی است.

اقتصاد موغلا بر پایه تجارت، صنایع دستی، خدمات، گردشگری و کشاورزی بنا شده است. خاک غنی و آب و هوای مناسب موغلا آیتم های مختلفی را برای کارگران کشاورزی فراهم آورده است.

موغلا در زمان های قدیم یک شهر کوچک بود، یک نقطه میانی در امتداد ساحل که بین شهرهای کاریان ایدریاس (امروزه استراتونیسه) در شمال و ایدیما (امروزه آکیاکا) در جنوب غربی، واقع شده بود. عملاً هیچ بقایایی وجود ندارد که نشان دهنده تاریخ شهر موغلا باشد. چند خرابه قدیمی بر روی تپه ای بلند در شمال شهر این احتمال را می دهد که آن مکانی برای یک آکروپلیس بوده است.

کتیبه هایی که قدمت آنها به قرن دوم قبل از میلاد باز می گردند، در داخل شهر کشف شده است. علیرغم فتح نسبتاً زودهنگام آناتولی غربی در قرن سیزدهم، موغلا در دوران ترکیاز آغازین یک شهر کوچک دورافتاده باقی ماند. میلاس پایتخت سلسله حاکمیت محلی در منتشه بود.

زمانی که امپراتوری عثمانی میلاس را به عنوان پایتخت استان (سنجاک) در سال 1420 جایگزین نمود، موغلا اهمیت منطقه‌ای پیدا کرد. در زمان جمهوری پس از اینکه موغلا پایتخت شهر شد، سنجاک را موغلا می نامیدند.

24. اردو – اردو بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ اردو)

اردو یا آلتینوردو یک شهر بندری در سواحل دریای سیاه ترکیه است. از قدیم به نام جوتیورا یا کوتیورا شناخته می‌شود و مرکز استان اردو می باشد. در سال 2020 جمعیت آن بالغ بر 761400 نفر رسیده بود.

اردو به دلیل تولید فندق معروف است و حدود 25٪ از برداشت جهانی را به خود اختصاص داده است. این محصول تا 80 درصد از فعالیت اقتصادی استان را تشکیل می دهد. ترکیه حدود 75 درصد از کل فندق جهان را تولید می کند. علاوه بر این، اردو یکی از معدود تولیدکنندگان لوبیا سفید و سبز است که محصولات خود در سال 1920 را با کشتی به اروپا ارسال نموده است. اردو همچنین دارای کشتزارهای درخت توت برای پرورش کرم ابریشم می باشد. این شهر با هفت صنعت تجارت خود، اکنون تا حدی صنعتی شده و عضوی از شهرهای رونق یافته (ببرهای) آناتولی است.

میلِتی ها کوتیورا را به عنوان مجموعه ای از مستعمرات خود در امتداد سواحل دریای سیاه در قرن هشتم قبل از میلاد تأسیس کردند. عثمانی ها بایراملی را در اسکی پازار به عنوان یک پایگاه نظامی در 5 کیلومتری غرب اردو تأسیس کردند.

این شهر در سال 1869 به اردو تغییر نام داد و با نواحی بولامان، پرشمبه، اولوبی، هانسامانا (گلکوی) و ایباست ادغام شد. این شهر در اوایل قرن بیستم تقریبا دارای بیش از نیمی جمعیت مسیحی (یونانی و ارمنی) بود و به خاطر مدارس یونانی خود شهرت داشت. استان اردو در سال 1921 با جدا شدن از ولایت ترابیزوند (نام قدیم ترابزون) تشکیل شد.

25. ساکاریا – ساکاریا بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ ساکاریا)

ساکاریا در منطقه مرمره است. استان های همجوار آن عبارتند از: کوجاایلی در غرب، بیلجیک در جنوب، بولو در جنوب شرقی و دوزجه در شرق. جمعیت ساکاریا در سال 2021 به 553.000 نفر بوده است.

ساکاریا علاوه بر زیبایی طبیعی، از نظر مصارف صنعتی «پاک و سبز» نیز نمونه ای عالی برای ترکیه است. در نتیجه، بسیاری از شرکت های ترکی و چند ملیتی، گردهمایی خود را به این شهر منتقل کرده اند. تویوتا، اوتویول، اتوکار، تورک تراکتور و تیرسان از جمله شرکت های خودروسازی هستند که سرمایه گذاری قابل توجهی در ساکاریا انجام داده اند.

ساکاریا دستاوردهای خارق العاده ای با ویژگی فرهنگ صنعتی و کارگری قوی از لحاظ صادرات به اروپا دارد. ایده «سیاست بدون نقص در تولید» نرخ صادرات را بهبود بخشیده است. در نتیجه، این شهر سهم قابل توجهی در افزایش نرخ صادرات ترکیه داشته است. ساکاریا محل استقرار شرکت‌های مهم دولتی مانند توواساس (TUVASAS که واگن‌های راه‌آهن تولید می‌کند) و اولین مرکز نگهداری اصلی نظامی است.

ساکاریا شهری است که بر تولید صنعتی تأثیر می گذارد. کنترل شدیدی بر تولید از طریق مناطق صنعتی سازمان یافته دارد و از آلودگی جلوگیری می کند. پنج منطقه صنعتی سازمان یافته متمایز در این شهر دارای حجم وسیعی از بازاریابی بوده و به استخدام  100.000 نفر می پردازند. علاوه بر این، با ساخت مناطق صنعتی سازمان یافته جدید، انتظار می رود این تعداد افزایش یابد.

ساکاریا به زودی از طریق بندر کاراسو که به تازگی ساخته شده است تولیدات خود را به سایر نقاط جهان صادر خواهد کرد. یک راه آهن جدید برای اتصال این منطقه صنعتی سازمان یافته (OIZ) به بندر کاراسو در حال ساخت است. اگر راه آهن تکمیل شود، هزینه های لجستیک به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. کاراسو در نظر دارد که نقش اصلی را در حمل و نقل به تمام بنادر دریای سیاه ایفا کند. ساکاریا با تولید انبوه خود رویای تبدیل شدن به یکی از پربازده ترین شهرهای بندری در جهان را دارد.

در طول تاریخ، ساکاریا مهد تمدن های مختلفی از جمله هیتی ها، لیدی ها، پادشاهی بیتینیا، امپراتوری روم و امپراتوری عثمانی بوده است. زمانی که جمهوری ترکیه در سال 1923 تأسیس شد، ساکاریا یک منطقه بود و در سال 1954 به استان تبدیل شد.

ساکاریا که در سال 2000 به عنوان یک کلان شهر در نظر گرفته شده است، بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد. ساکاریا در شرق منطقه مرمره واقع شده است و به دلیل موقعیت لجستیکی و ساختار اقتصادی و اجتماعی آن مدت ها است که نظرها را به خود جلب کرده است.

26. سامسون – سامسون بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ سامسون)

سامسون شهری در ساحل شمالی ترکیه با جمعیتی حدود 1.4 میلیون نفر است. این شهر یک بندر مهم دریای سیاه و مرکز استان سامسون است.

سامسون یک بندر دریایی است. بانک مرکزی جمهوری ترکیه هزینه ساخت بندر را در اوایل قرن بیستم تامین کرد. قبل از ساخت بندر، کشتی ها مجبور بودند به فاصله حدودا یک مایل یا بیشتر از ساحل برای تحویل محموله لنگر بیاندازند. تجارت و حمل و نقل در مسیر منتهی به سیواس و برعکس متمرکز بوده است.

سامسون جزء امپراتوری سلجوقیان، سلطنت روم، امپراتوری ترابزون و مستعمره جنوا بود. زمانی که امپراتوری سلجوقی در اواخر قرن سیزدهم به پادشاهی های کوچک (بیلیک ها) تقسیم شد، اسفندیاری ها بر شهر حکومت می کردند. در اواخر قرن چهاردهم توسط رقیب آنها بیلیک عثمانی (بعداً امپراتوری عثمانی) تحت فرمان سلطان بایزید اول از اسفندیاریان گرفته شد، اما به زودی از دست رفت.

در هفته‌های پس از 11 اوت 1420، عثمانی‌ها برای همیشه شهر را تصرف کردند. بخشی از سنجاک کانیک (به ترکی: Canik Sanca) در اواخر عصر عثمانی، در اصل بخشی از ایالت روم بود.

در 19 مه سال 1919، مصطفی کمال آتاتورک جنبش ملی ترکیه را علیه متفقین در سامسون برنامه ریزی کرد که عموماً به عنوان آغاز جنگ استقلال طلبی ترکیه در نظر گرفته می شود. متفقین در اوایل ژوئن 1922 به شهر حمله کردند.

27. شانلیورفا – شانلیورفا بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ شانلیورفا)

اورفا که به نام رسمی شانلیورفا شناخته می شود، شهری در جنوب شرقی ترکیه با بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت است و مرکز استان شانلیورفا می باشد. جمعیت اورفا از ترک ها، کردها و عرب ها تشکیل شده است. اورفا در دشتی در حدود 80 کیلومتری شرق رود فرات قرار دارد.

ساختار اقتصادی شانلیورفا عمدتا بر پایه بخش کشاورزی است.

اسلام در ابتدا حدود سال 638 پس از میلاد به اورفا رسید. این منطقه بدون مقاومت در برابر ارتش راشدین سقوط کرد و به سرعت شاهد حضور چشمگیری تحت حکومت ایوبیان و سلجوقیان قرار گرفت. پادشاهی صلیبی توسط زنگوی فرمانده ترک عباسی در سال 1144 شکست خورد.

قبل از فتح اورفا توسط عثمانی ها در سال 1516 این شهر تحت حاکمیت زنگیان، ایوبیان، سلطنت روم، ایلخانیان، ممالیک، آکویونلوها و صفویان اداره می شد.

اشغال اورفا توسط بریتانیا عملاً در 7 مارس 1919 آغاز شد و تا 24 مارس 1919 رسمیت داشت و تا 30 اکتبر 1919 ادامه یافت. روز بعد، نیروهای فرانسوی کنترل آن را به دست گرفتند و تا 11 آوریل 1920، زمانی که توسط نیروهای مقاومت محلی مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و قبل از اعلام رسمی جمهوری ترکیه در 23 آوریل 1920، دوام آوردند.

28. تکیرداغ – تکیرداغ بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ تکیرداغ)

تکیرداغ یکی از شهرهای ترکیه است. این شهر بخشی از منطقه تاریخی شناخته شده تراکیه شرقی است که در شبه جزیره بالکان و در جنوب شرقی اروپا واقع شده است. جمعیت این شهر 204.001 نفر در سال 2019 بوده است.

تکیرداغ یک مرکز شهری تجاری در ترکیه با بندر محصولات کشاورزی است که به منظور اتصال ریلی جدید با مسیر اصلی باربری در سراسر تراکیه، توسعه یافته است. علاوه بر این، تکیرداغ بندر اصلی مارتاش و ترمینال بوتاش (BOTAS) است که هر دو برای تجارت در منطقه مرمره حیاتی هستند.

این شهر در طول دوره عثمانی بخشی از ایالت روملیا، استان کاپودان پاشا، سیلیسترا ایالت و ولایت ادرنه بوده است که پس از سال 1849 مقر سنجاک تکفورتاغی شد.

این شهر در سال 1905، تقریباً 35.000 نفر جمعیت داشت. نیمی از آنها یونانی بودند که پس از توافق سال 1923 برای جابجایی جمعیت یونانی ارتدوکس با جمعیت یونانی مسلمان بین دو کشور، با مسلمانان یونان مبادله شدند.

29. ترابزون – ترابزون بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ ترابزون)

ترابزون شهری در شمال شرقی ترکیه واقع در ساحل دریای سیاه است. در قرن سیزدهم به عنوان یک کلیسا ساخته شد. جمعیت آن در سال (2020) معادل با 768.417 نفر بوده است.

بریتانیایی ها بندر ترابزون را در سال 1920 به عنوان «مهمترین بندر از بنادر دریای سیاه ترکیه» در نظر داشتند. این بندر با تبریز در ایران و موصل در عراق مبادله بازرگانی و تجارت داشت. بانک مرکزی جمهوری ترکیه در سال 1911 موافقت کرد که یک بندرگاه در این بندر بسازد.

ترابزون در سال 1920 پارچه کتانی، سیم ملیله دوزی نقره ای، چرم سازی، و اندکی پنبه، ابریشم و پشم تولید می کرد. تنباکو و فندق ترابوزون-پلاتانا که در ترابزون تولید می شود بر طبق توضیحات، “برگ های بزرگ و رنگ درخشان” دارد.

ترابزون لوبیا سفید و سبز را پرورش داده است که به سراسر اروپا صادر شد. از سال 1920، این تنها سبزی صادراتی از استان بود. ترابزون همچنین به دلیل مرغداری پرورشی نیز معروف بود.

پرورش کرم ابریشم در این منطقه قبل از سال 1914 دیده می شد. مس، نقره، روی، آهن و منگنز همگی در این منطقه استخراج می شدند. مسگران مس را برای مصارف محلی نگهداری می کردند. با این حال، به دلیل صادرات ناکافی و تامین و عرضه سوخت در طول جنگ های بالکان، تولید آن متوقف شد.

در طول پادشاهی بیزانسی کومنوس (1204–1461) در پونتوس – منطقه شمال شرقی آناتولی در نزدیکی دریای سیاه – ترابزون پایتخت باستانی یونانی‌های یونانی زبان بود که تا سال 1461، هشت سال پس از سقوط قسطنطنیه بیزانس، زمانی که ترک‌های عثمانی هر دو شهر (پونتوس و ترابزون) را فتح کردند، ادامه داشت.

30. وان – وان بویوک شهیر بلدیه سی (شهرداری شهر بزرگ وان)

استان وان ترکیه، در سمت شرقی دریاچه وان قرار دارد. به عنوان یک منطقه شهری قابل توجه، دارای تاریخچه ای طولانی می باشد. جمعیت آن 511.000 نفر در سال 2020 بوده است.

کاوش ها، حفاری ها و بررسی های باستان شناسی انجام شده در استان وان نشان می دهد که قدمت سکونت بشر در این منطقه حداقل به 5000 سال قبل از میلاد می رسد. تنها منبع دانش در مورد فرهنگ اولیه وان، تیلکی تپه موند است که در کرانه دریاچه وان و چند کیلومتری جنوب قلعه وان قرار گرفته است.

شهرهای بزرگ در ترکیه چگونه تعیین می شوند؟

در سال 1984 اولین مقررات یا معیار ضوابط کلان ­شهری تهیه شد. استانبول، آنکارا و ازمیر سه شهر از پرجمعیت ترین شهر های ترکیه هستند.

بسیاری از شهرداری های درجه دوم به عنوان زیرمجموعه شهرداری مرکزی در هر کلان­ شهر ساخته شده است. آدانا، بورسا، غازیان تپه و قونیه همگی در سال 1986 شهرداری های شهری جدید دریافت کردند. قیصریه پس از گذشت دو سال به این گروه اضافه شد و مجموع آنها را به 8 رساند.

آنتالیا، دیاربکر، ارزروم، اسکی‌شهیر، مرسین، کوجاایلی و سامسون همگی در سال 1993 شهرداری‌های کلان ­شهری جدید دریافت کردند. ساکاریا نیز به‌عنوان شهرداری کلان‌ شهری تعیین شد.

تا قبل از سال 2004، تنها مناطق شهری با جمعیت بیش از 750.000 نفر به عنوان مناطق کلان­ شهری در نظر گرفته می شدند. با این حال، ایده شهرداری کلان شهر در استانبول و کوجاایلی در سال 2004، مورد بازنگری قرار گرفت و مرزهای شهرداری کلان­ شهری اکنون با مرزهای استانی همپوشانی دارند. این امر در سال 2012 به شهرداری‌ های کلان‌ شهری اضافه شد و در نتیجه، تمام استان‌های با جمعیت بیش از 750.000 نفر به‌عنوان شهرداری‌ های کلان ‌شهری تعیین شدند و تعداد شهرداری‌های شهری به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.

فرآیند ملی کلان شهری از چه زمانی در ترکیه آغاز شد؟

شهرنشینی تا قبل از سال 1950 بسیار کند بود و بعد از سال 1950 به دلیل مهاجرت از مناطق روستایی به مناطق شهری سرعت بیشتری پیدا نمود. با این حال وقتی دوره زمانیِ تا دهه 1980 بررسی می گردد، به طور کلی مشاهده می شود که رشد جمعیت شهری در شهرهای صنعتی بسیار بالا بوده است. طی دوره های 1950-1980، جمعیت شهرهای صنعتی به سرعت افزایش یافت. این روند سریع شهرنشینی امروزه نیز ادامه دارد.

چند شهر در ترکیه وجود دارد؟

81 استان در ترکیه وجود دارد.

بزرگترین شهر ترکیه کدام است؟

قونیه از نظر مساحت بزرگترین شهر ترکیه می باشد. اما با در نظر گرفتن جمعیت، شهر استانبول پرجمعیت ترین شهر با جمعیت 15 میلیون و 840 هزار و 900 نفر است.